หลายคนคงเคยสงสัยว่า ร่มจีนโบราณ มีประวัติความเป็นมาอย่างไร , ทำไมร่มจีนส่วนใหญ่เป็นสีแดง , ร่มจีนทำมาจากวัสดุอะไรบ้าง วันนี้ทางโรงงานผลิตร่ม PremiumforU ร้านขายร่มราคาส่งทุกประเภท มีบทความดีๆ ที่รวบรวมประวัติความเป็นมาของร่มจีนโบราณ ลักษณะร่มจีน ขั้ตอนการทำร่มจีน รวมไปถึงตอบคำถามที่หลายๆคนสงสัย เช่น ทำไมร่มจีนส่วนใหญ่เป็นสีแดง หรือ ร่มจีนต่างจากร่มตะวันตกอย่างไร ? ถ้าพร้อมอ่านบทความดีๆแล้ว ลุยเลย!
ร่มจีน ร่มจีนโบราณ คืออะไร มีลักษณะแบบใด
ร่มจีน หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “โหย่วจื่อซัน” ( 油紙傘 yóuzhǐsǎn ) เป็นร่มที่ทำมาจากวัสดุธรรมชาติ หลายๆคนมักเรียกร่มจีนว่า “ร่มกระดาษน้ำมัน” เนื่องจาก ตัวร่มและโครงร่มทำมาจากกระดาษและไม้ไผ่ เสน่ห์ของร่มจีนโบราณคือ การตกแต่งลวดลายที่มีความเป็นเอกลักษณ์ ปราณีต และมีการถ่ายทอดวิถีชีวิตความเป็นอยู่จากศิลปะการวาดลวดลายของร่ม เป็นต้นกำเนิดของร่มญี่ปุ่น หรือร่มวากะสะ (Wagasa)
นอกจากวัตถุประสงค์ในการกันแดด กันฝน ของร่มจีนแล้ว ในอดีตยังมีการใช้ร่มจีนในการตกแต่งพิธีต่างๆ เช่น พิธีกรรมแต่งงาน ในงานแต่งงานประเพณีจีน จะมีการคลุมเจ้าสาวด้วยร่มกระดาษน้ำมันสีแดง เพื่อปัดเป่าความชั่วร้ายและเสริมศิริมงคล , ในพิธีงานศพ ก็จะมีการใช้ร่มกระดาษสีขาว และสุดท้ายแม้แต่งานสำหรับผู้สูงอายุ ก็ยังเป็นร่มกระดาษสีม่วง เพื่อสื่อความหมายอายุยืนยาว เป็นต้น ซึ่งประเพณีวัฒนธรรมเหล่านี้ ก็มีการเผยแพร่อิทธิพลไปทางประเทศญี่ปุ่นเช่นเดียวกัน ทำให้บ่อยครั้งเราเห็นพิธีกรรมต่างๆของญี่ปุ่น ก็จะมีร่มกระดาษตกแต่งสถานที่เหมือนประเทศจีน
ประวัติความเป็นมาของร่มจีน
สำหรับประวัติความเป็นมาของร่มจีน หากอิงจากประวัติศาสตร์จะเห็นได้ว่า ร่มจีน เป็นร่มที่เก่าแก่ที่สุด เมื่อราวๆ 3,000 ปีก่อน เริ่มต้นจากการประดิษฐ์ของ Luban นักประดิษฐ์ที่ได้ขนานนามว่า “ผู้ก่อตั้งช่างไม้” โดย Luban นำไม้ไผ่มาทำเป็นเส้นบางๆ หุ้มด้วยขนสัตว์ มาทำเป็นร่ม เดิมทีเพื่อป้องกันสายฝนให้ภรรยา นาง Yun ที่คอยนำอาหารมาส่งให้ตอนทำงานนอกบ้าน ซึ่ง Luban ได้แรงบันดาลใจมาจากการเห็นเด็กนำใบบัวมาบังฝน
ในภายหลังผู้คนได้ปรับเปลี่ยนการทำร่ม จากการนำขนสัตว์มาทำตัวร่ม เปลี่ยนมาเป็นการใช้กระดาษน้ำมันเพื่อสร้างตัวร่ม ทำให้สามารถหาวัสดุเพื่อมาทำร่มได้ง่าย ชาวบ้านสามารถทำร่มเองได้ง่ายๆ และเมื่อวัฒนธรรมการใช้ร่มเริ่มแพร่หลาย การทำร่มกระดาษก็เผยแพ่ไปยังประเทศต่างๆ เช่น ประเทศญี่ปุ่น จนเกิดเป็นร่มวากะสะ
หลักฐานสำคัญทางประวัติศาสตร์ปรากฏร่มจีนบนรถม้าของจักรพรรดิสมัยราชวงศ์ชิง และค้นพบร่มในสุสานของจักรพรรดิราชวงศ์ฉิน ราว 221-207 ก่อนคริสกาล และร่มที่สามารถพับเก็บได้ ถูกคิดค้นขึ้นในภายหลัง ในราชวงศ์วุยก๊ก ราว 1,700 ปีก่อน
ในปัจจุบันชาวจีนก็ยังคงรักษาศิลปะวัฒนธรรมร่มกระดาษน้ำมันไว้ เราจะเห็นว่า สถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์หลายๆที่ของจีน ยังมีร่มจีนโบราณประดับตกแต่ง ซึ่งแต่ละที่ก็สามารถสร้าวชื่อเสียงและดึงดูดนักท่องเที่ยวได้ไม่น้อย
ทำไมร่มจีนส่วนใหญ่เป็น “ร่มสีแดง”
หากถามว่า ทำไมร่มจีน ต้องมีสีแดง คงต้องย้อนกลับไปในสมัยจีนโบราณ ที่คนจีนให้ความสำคัญกับสีมาก มีทั้งสีที่เป็นความหมายที่ดี และ สีที่เป็นความในทางลบ สำหรับสีแดง คนจีนถือว่าเป็นสีที่เกี่ยวเนื่องกับไฟ ธาตุไฟในแผนภูมิโป้ยก่วย (八卦) หมายถึงแสงสว่าง ความอบอุ่น พละกำลัง และความรุ่งโรจน์ เป็นสัญลักษณ์ที่จะนำพาความสุข ความโชภดีและลาภมาให้ผู้คน
ดังนั้น เมื่อพูดถึงร่มจีน คนจีนส่วนใหญ่นำร่มจีนมาใช้ในการตกแต่งสถานที่ประกอบพิธีมงคลต่างๆ ทำให้ร่มส่วนใหญ่ที่ประดับสถานที่นั้นๆ เป็นสีแดง ทำให้เกิดเป็นความเคยชินว่า หากมีร่มสีแดงติดตัวหรือใช้กันแดด กันฝนในชีวิตประจำวัน จะนำมาพาความโชคดี ความสุขมาให้ นี่คือสาเหตุที่ร่มจีนส่วนใหญ่เป็นสีแดง
ร่มจีนทำมาจากกระดาษแบบไหน
ก่อนที่จะตอบคำถามว่า ร่มจีนเป็นกระดาษแบบไหน เรามาดูกันกีกว่าว่าร่มจีน ทำมาจากอะไรบ้าง
ร่มจีนมีส่วนประกอบร่มที่สามารถแบ่งได้เป็น 2 รูปแบบใหญ่ๆ คือ
- ร่มจีนผ้าไหม : สำหรับคนจีนแล้ว สิ่งมีค่าในขณะนั้นคือ “ผ้าไหม” ดังนั้น การมีร่มที่ทำมาจากผ้าไหม แสดงได้ถึง ความมั่งคั่ง มีอำนาจ ร่ำรวย หรือสื่อถึงการเป็นเชื้อพระวงศ์ได้ด้วย เนื่องจากผ้าไหม มีราคาแพงและหาได้ยาก รวมถึงขั้นตอนในการทำร่มจีนผ้าไหม มีขั้นตอนที่มาก กว่าจะได้แต่ละคันนั้นเรียกได้ว่าใช้เวลานาน ลวดลายที่อยู่บนร่ม ต้องมีความพิถีพิถัน ทำให้ชาวบ้านทั่วไป ไม่สามารถเข้าถึงร่มจีนผ้าไหมได้ ต้องหันมาใช้ร่มจีนกระดาษ
- ร่มจีนกระดาษ : ร่มจีนกระดาษ เป็นร่มที่ได้รับความนิยมอย่างรวดเร็ว เนื่องจากมีราคาถูกลง สามารถเข้าถึงชาวบ้านได้ง่าย ร่มจีนกระดาษมีราคาถูก แข็งแรง สามารถกันแดดกันฝนได้ อีกทั้งยังสามารถวาดลวดลายบนตัวร่มได้ ทำให้ร่มจีนกระดาษถือเป็นหนึ่งในแฟชั่นของคนสมัยนั้น
เมื่อรู้แล้วว่าร่มจีนทั้ง 2 รูปแบบทำจากอะไรแล้ว เรามาตอบคำถามกันดีกว่าว่า ร่มจีนกระดาษ ทำมาจากอะไร คำตอบคือ กระดาษWashi แล้วมาทาน้ำมัน เพื่อให้ร่มจีนมีประสิทธิภาพในการกันฝน
อ่านบทความเพิ่มเติม : ร่มทำมาจากวัสดุอะไร
ขั้นตอนการผลิตร่มจีน
พูดถึงประวัติร่มจีนกันไปแล้ว ต่อไปเรามาพูดถึง ขั้นตอนในการผลิตร่มจีนกันดีกว่า เบื้องต้นนั้นสามารถแบ่งออกเป็น 4 ขั้นตอนง่ายๆได้ ดังนี้
- คัดเลือกไม้ไผ่ สำหรับทำเป็นด้ามร่ม แกนร่ม หรือโครงร่ม
- นำไม้ไผ่ไปแช่น้ำ จากนั้นนำไปตากแดดให้แห้ง แล้วทำเจาะ ทำเกลียว ประกอบเป็นโครงร่ม
- นำกระดาษWashi มาตัดให้เป็นรูปแบบที่ต้องการ จากน้นนำมาติดกับโครงร่มไม้ไผ่ที่ทำไว้ แล้วทาน้ำมนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการกันน้ำกันฝน
- วาดลวดลายบนร่มจีนที่ทำขึ้น โดยส่วนใหญ่ ลวดลายที่นิยมวาด จะเป็นลวดลายธรรมชาติ เช่น รูปดอกไม้ , ต้นไม้ , สายน้ำ เป็นต้น
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับร่มจีน
ร่มจีน กับ ร่มตะวันตก แตกต่างกันอย่างไร
ร่มจีน และ ร่มตะวันตกมีลักษณะที่แตกต่างกัน จากกระบวนการการผลิตและวัสดุที่แตกต่าง ดังนี้
- โครงร่ม : ร่มจีนมีโครงร่มที่เป็นไม้ไผ่ ส่วนร่มตะวันตก โครงร่มเป็นเหล็ก
- ผ้าร่ม : ร่มจีน ส่วนใหญ่เป็นกระดาษน้ำมัน ส่วนร่มตะวันตก ส่วนใหญ่จะเป็น ผ้าร่มยูวี หรือผ้าสังเคราะห์
- การวาดลวดลายหรือการสกรีน : ร่มจีน จะเป็นการวาดลวดลายต่างๆ ส่วนร่มตะวันตก นิยมเป็นการสกรีน
โดยส่วนใหญ่ที่เรานิยมเห็นใช้ในชีวิตประจำวันทั่วไป จะเป็น ร่มตะวันตก เนื่องจากมีลักษณืที่แข็งแรง ทนทาน สามารถใช้งานได้นาน ต่างจากการใข้งานของร่มจีน เรานิยมเห็นใช้ในการตกแต่งสถานที่ต่างๆ เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวในการชมซิลปะวัฒนธรรมโบราณ
ร่มจีนกับร่มบ่อสร้างของประเทศไทย
เมื่ออธิบายมาจนถึงส่วนสุดท้ายของบทความ หลายๆอาจรู้สึกคุ้น ว่าร่มจีน มีลักษณะการทำคล้าย ร่มบ่อสร้าง อำเภอสันกำแพง ของจังหวัดเชียงใหม่ ประเทศไทย ที่เป็นวัฒนธรรมล้านนาที่มีชื่อเสียง ซึ่ง ร่มบ่อสร้าง อาจได้รับอิทธิพลมาจากจีนเช่นเดียวกัน แต่ตำนานร่มบ่อสร้างกล่าวว่า พระอินถา แห่งสำนักบ่อสร้าง ได้เดินทางไปธุดงค์ตามชายแดนไทย-พม่า และได้มีชาวพม่ามานำร่มมาถวาย ซึ่งร่มมีลวดลายสวยงาม ทำให้พระอินถาขอติดตามชาวพม่าผู้นั้นไปยังที่ผลิตร่มและเรียนรู้ขั้นตอนการทำร่ม จากนั้นก็ได้นำวิชาที่ได้เรียนรู้กลับมาที่สำนักบ่อสร้าง และกลายเป็นร่มบ่อสร้างในปัจจุบัน
